3. hafta: Isherwood ve bir karakterin tanıtılması

Bu da nedir diyenler için şurada bir açıklama var.

Eskiden bir arkadaşım tanıdığımız biri hakkında “patlamaya hazır bir sivilce gibi. Dokunman yeterli.” benzetmesini yapmıştı. Bugün Christopher Isherwood ve üçüncü hafta kitabım Goodbye to Berlin için tıpkı bu tasvirdeki gibiyim. Dağınık bir yazı olmaması adına biraz daha beklemeye karar vermiÅŸtim. Ama beklemek kafamdaki fikirleri maalesef unutmama sebep olmadı. Ben de ikinci haftadan öğrendiÄŸim listeleme yöntemiyle sizlere seslenmeye karar verdim. Ä°ÅŸte Isherwood‘la bir haftam nasıl geçti listesi böyle ortaya çıktı:

* Geçen haftaki planım Goodbye to Berlin‘i okumak ve ardından bu romandan uyarlanarak çekilen Cabaret ve I am a Camera‘yı izlemekti. Biraz daha abartarak yazarın bir diÄŸer eseri olan A Single Man‘in Fatih Özgüven çevirisini okuyabileceÄŸimi hem de 2009’da Tom Ford’un yönetmenliÄŸinde çekilen filmini izleyebileceÄŸimi düşünmüştüm. EÄŸer ikinci kitap nedensiz bir ÅŸekilde hala kargoda olmasaydı bu amacıma ulaÅŸabilirdim de. Sonuç olarak bugün sizlere Goodbye to Berlin‘i ve Lodge’ın Introduction to a Character makalesini okumuÅŸ, ardından I am a Camera ve Kabare‘yi izlemiÅŸ olarak sesleniyorum.

* Açıkçası sadece romanı okumuÅŸ bir insanın önce tiyatro daha sonra sinema sahnelerinde oluÅŸmuÅŸ Sally Bowles efsanesini anlayabilmesi zor olsa gerek. Bowles, Goodbye to Berlin‘de anlatılan insanlardan sadece biri ve roman boyunca onun diÄŸerlerinden hiçbir farkının olmadığını düşünüyorsunıız. Ãœstelik Sally ne çok güzel bir kadın, ne çok yetenekli, ne çok iyi, ne de ortalamanın üstünde akıllı. Fakat, niyeti kötüyken bile saf kalabilmesi ve yaÅŸama yaklaşımının komikliÄŸi onu ön plana çıkartmış. Lodge, bir karakterin temelde iki farklı ÅŸekilde tanıtılabileceÄŸinden bahsediyor. Yazar ya karakterin kendisini konuÅŸturarak onu bize anlatır ya da üçüncü ÅŸahısların karakteri nasıl gördüğünden bahsedebilir. Bowles için ikinci seçenek geçerli. Sally’nin olaylara ilk giriÅŸ anında Chris okurlara onun ellerinden ve kıyafetlerinden bahsediyor ve Sally, sanki bir kamera onu çekiyormuÅŸcasına (“I am a Camera” detayını atlamamanızı hatırlatırım) hareket halinde. Isherwood’un onu betimlerkenki her cümlesi farklı bir açıdan çekilmiÅŸ film karelerini andırıyor.

 

Bu noktada Lodge’ın vurguladığı ve benim katıldığım şöyle bir tespiti var: Bir film sahnesinde Sally’nin yeÅŸile boyanmış tırnaklarını gösterebilirsiniz. Nitekim Kabare‘de çok kereler kamera o tırnaklara odaklanıyor. Hatta bir sahnede kadının ayak tırnaklarını da yeÅŸile boyadığını görebiliyoruz (romanı bilenler için hoÅŸ bir an). Fakat, filmde bu yeÅŸil tırnakları göstermek yazarın renkle ilgili ironik “a colour unfortunately chosen” (“ÅŸanssız bir tercih”) yorumunu duymanızı saÄŸlayamıyor. Ya da kızın ellerinden sigara izlerini ve kiri ayırt etmeniz anlatıcının “dirty as a little girl’s” (“küçük bir kız çocuÄŸununki gibi kirli”) gözlemine sizi ortak edemiyor. Belki de bu yüzden edebiyat hala pek çokları için bir adım önde gidiyor.

* Filmlerle ilgili ilginç bulduÄŸum nokta ise her ikisinin de kitabın benzer bölümlerini iÅŸlemeleri ve akıştan saptırılmış olan hikâyeleri aynı ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirmiÅŸ olmalarıydı. Isherwood’un karakterini ve yaÅŸamını bilen insanlar için I am a Camera‘da oynayan Laurence Harvey‘in Micheal York‘a göre yazarı daha iyi yansıttığını söyleyebilirim. Öte yandan ne bu rolüyle efsaneleÅŸmiÅŸ Liza Minelli ne de Julie Harris benim romanda okuduÄŸum Sally Bowles idi. Kabare’nin beni en heyecanlandıran sahnesi ise baÅŸlangıç sekansında söylenen ÅŸarkıda (Willkommen, bienvenue, welcome! diye giden) bir an için seyirciler arasında oturan Sylvia von Harden‘i görmem oldu. 1930’lar Berlin’inin ünlü simalarından olan gazetecinin Otto Dix tarafından çizilmiÅŸ portresine yapılan birebir göndermeyi çok baÅŸarılı ve yerinde buldum.

* Küçük bir not: Bir dahaki ay yer bulabilirsem Åžehir Tiyatroları’nın sergilediÄŸi Kabare’yi de bu okuma ÅŸerefine izlemeye gideceÄŸim. 4. hafta yazımı umulmadık kadar erken bir günde yazabilirim. Merak edenler için haftaya Ernest Hemingway ve In Another Country var.

[Kullanılan ekran görüntülerinin telif hakları yayıncı kuruluÅŸlara aittir. Güzelonlu’da bilgilendirme amaçlı kullanılmışlardır.]