Olaylar çok karışık

AÅŸağıda resimlerini göreceÄŸiniz Jeanne Lemer/Lemaire olarak da tanınan kadının bilinen ismi Jeanne Duval. On dokuzuncu yüzyıl Paris’inin önemli figürlerinden biri. Kendisi Haitili bir dansçı ve aktris. Duval’in ünlü olmasının en önemli sebebi ise Charles Baudelaire’in ilham perisi ve metresi olması. Yazılanlara göre çiftin iliÅŸkisi yirmi seneden uzun sürmüş. Baudelaire, Duval’e “Vénus Noire” (Siyah Venüs) ve “gözde metresim” diye sesleniyormuÅŸ.

Duval ile ilgili çok fazla bilgi yok. Olanlar ise çoÄŸunlukla Fransızca. Ä°ÅŸte bu yüzden size Google Translate’in Fransızca-Ä°ngilizce çevirisinden sıkılmadığım süre boyunca okuduklarımı anlatacağım (yani kısa bir yazı olacak). Yukarıdaki iki karakalem çalışma da Baudelaire’e ait. Åžairin metresine Siyah Venüs diye isim takmasından, çizdiÄŸi resimlerinden ve Nadar‘ın Duval’in oynadığı bir vodvilden sonra aldığı notlardan anladığım kadarıyla kendisi bildiÄŸimiz siyahi bir insanmış. Nadar notlarında ayrıca dansçının büyük göğüslerinden de uzun uzun bahsetmiÅŸ. Duval’in göğüs boyutlarının bu yazının konusuyla bir ilgisi olmadığından biz bu ayrıntıyı es geçebiliriz.

Bu noktada konu biraz ilginçleÅŸiyor. Baudelaire’in sevgili arkadaşı Manet de Duval’in bir portresini yapmış. Tablonun ismi sizi çok ÅŸaşırtacak: Baudelaire’in Metresi Jeanne Duval Uzanırken. Bu eserle ilgili Duval’in NeÅŸ’e Erdok tarzı devasa elleri dışındaki en acayip ÅŸey Manet’nin siyahi kadını soluk renkli bir beyaz olarak çizmesi. Manet’nin bu yaptığının sebebini çok merak ediyorum. Kendisinin siyahileri çekinmeden ve üstelik de büyük baÅŸarıyla çizdiÄŸini bildiÄŸimden kendi kendime “neden? neden?” diye sorup duruyorum.

Olayı daha da ilginçleÅŸtirmeye hazır mısınız? Öyleyse Gustave Courbet’nin baÅŸyapıtı kabul edilen Sanatçının Stüdyosu isimli tabloya baÄŸlanalım. Buyrun:

Bu tabloda saÄŸ tarafta ressamı ve çizdiÄŸi tabloyu izleyen burjuva çiftin arkasında kalan, bir ÅŸeyler okumaya dalmış beyefendi size tanıdık geldi mi? Gelmeyenler için söylüyorum, o kiÅŸi Charles Baudelaire’in ta kendisi.

Tabloya yakından baktığınızda fark ediyorsunuz ki zengin çiftle şair arasında sadece gölgesi kalmış bir figür  var. Dikkatle incelerseniz sonrasında ressam tarafından silinmiş bu figürün Jeanne Duval olduğunu anlıyorsunuz.

Peki, Courbet, Duval’i neden tablosundan çıkardı acaba? Eseriyle ilgili sanatsal bir kaygı mı yoksa dostu Baudelaire’in ricası mı? Baudelaire niye böyle bir ÅŸey rica etsin? Ä°ÅŸte bunlar hep sorular, sorunlar.

Olaylar çok karışık. Anlamak zor. 160 sene sonra anlamaya çalışmak daha da zor.