1945 yılında Ä°kinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından Jean-Paul Sartre hem duyduÄŸu merak hem de tüm Fransızlar’ın hissettiÄŸi minnet duygusuyla Amerika BirleÅŸik Devletleri’ni ziyaret etti. Kazın ayağının farklı olduÄŸunu anlaması uzun sürmedi ve 1946 yılında, orada gördüğü sınıf ayrımı ve ırkçılıktan, Richard Wright‘tan ve Scottsboro davası‘ndan ilham alarak Saygılı Yosma‘yı yazdı. 2005 yılında ben Bahar Malik, bizzat kendim oyunu izledim. Özellikle metne hayran kaldım ve André Gide’den elli sene kadar sonra aynı ÅŸeyi düşündüm: Bu oyun Sartre’ın baÅŸyapıtlarından biriydi.
Saygılı Yosma’da, ABD’nin güney eyaletlerinden birine taşınmakta olan hayat kadını Lizzy’nin öyküsü anlatılır. Trende kendisini taciz eden dört zengin beyaz adam bu tacizin ardından iki siyahi ile kavga edip birini öldürür. Cinayeti iÅŸleyen beyaz, ünlü bir senatörün yeÄŸeni ve nüfuzlu bir ailenin oÄŸludur. Olayın tek ÅŸahidi Lizzy’dir ve vereceÄŸi ifadeye göre ya gerçek katil ya da zenci tutuklanacaktır.
Oyunun metni kadar kurgusunun da kusursuz olduÄŸuna inanıyorum. Oyun sonunda Lizzy, çok da ÅŸaşırmayacağımız üzere beyazların baskısına karşı koyamaz ve zengin adamı kurtarır. Siz bu gerçekçi sonu okumanızın ya da izlemenizin ardından kiÅŸiliÄŸinize göre ya dağılırsınız ya da gidip Sartre’ın elini sıkmak ve “tebrik ederim” demek istersiniz.
